Nieuws

15
sep
2016

Patiƫntenrechten in vogelvlucht

Patiƫntenrechten in vogelvlucht

Als patiënt is het belangrijk om te weten welke rechten en plichten er bestaan tussen jou en een zorgverlener. Gezondheidsjuriste Renée Smid zette de belangrijkste patiëntenrechten op een rij.

1. Beschermingsbeginsel

Wetgeving is een belangrijk instrument om te zorgen dat er zorgvuldig wordt omgegaan met de rechten van burgers. Dit geldt ook voor het gezondheidsrecht. In de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) is een aantal patiëntenrechten vastgelegd. De erkenning van patiëntenrechten gaat terug tot de Romeinse oudheid. Destijds mochten patiënten er al op vertrouwen een goede medische behandeling te ontvangen. Het beschermingsbeginsel ligt hieraan ten grondslag. Dit is ook terug te vinden in de eed van Hippocrates, die elke arts aflegt: ‘In welk huis ik ook binnenga, ik zal er binnengaan ten bate van de zieken.’

2. Recht op informatie

In de behandelrelatie tussen arts en patiënt staat het ‘informed-consent vereiste’ centraal. Dit betekent dat de patiënt recht heeft op informatie. De arts is verplicht de informatie te verstrekken die de patiënt nodig heeft om een weloverwogen beslissing te nemen over het ondergaan van een behandeling. De patiënt kan alleen toestemming geven voor een behandeling waarover hij is geïnformeerd. Daarnaast moet er informatie worden verstrekt over andere methoden van onderzoek of behandeling, risico’s en bijwerkingen. Verder is het van belang dat patiënten op de hoogte worden gebracht van het bestaan van een patiëntenorganisatie. Ook behoort de arts te luisteren en te reageren. Een gestelde diagnose roept vaak immers meer vragen op.

3. Toestemmingsvereiste

De basisregel is dat zonder toestemming van de patiënt niet mag worden overgegaan tot behandeling. Toestemming mag worden verondersteld wanneer een behandeling niet ingrijpend van aard is, zoals het meten van de bloeddruk. Of wanneer de patiënt niet in staat is toestemming te geven, bijvoorbeeld bij bewusteloosheid. Minderjarigen mogen – indien ze wilsbekwaam zijn – vanaf 16 jaar zelf beslissen. Voor jongeren tot 16 jaar oefenen de ouders of wettelijk vertegenwoordigers bepaalde zeggenschap uit met betrekking tot toestemming.

4. Inzagerecht

Zorgverleners zijn verplicht een dossier bij te houden, waarin aantekeningen worden opgenomen over de gezondheid, de behandeling en andere relevante gegevens die van belang zijn voor een goede hulpverlening. De patiënt heeft in principe recht op correctie en aanvulling en kan een afschrift van het dossier opvragen. Ook kan hij om vernietiging van het dossier verzoeken.

5. Recht op privacy

Het recht op privacy is onder meer in onze grondwet vastgelegd. Dit recht betekent dat zorgvuldig moet worden omgegaan met persoonsgegevens. Medische gegevens worden volgens de Wet Bescherming Persoonsgegevens beschouwd als gevoelige gegevens. Dit houdt in dat voor de verwerking ervan strengere regels gelden dan voor ‘gewone’ persoonsgegevens. Het recht op privacy hangt samen met het medisch beroepsgeheim. De patiënt moet erop kunnen vertrouwen dat de zorgverlener informatie niet zonder zijn of haar toestemming aan derden verstrekt. Er zijn echter uitzonderingen mogelijk op grond waarvan de zwijgplicht mag worden doorbroken.

Dit artikel is geschreven door Renée Smid en is eerder gepubliceerd in Schild, maart 2015. Overgenomen met toestemming van de auteur.